به همت مدیریت زائران غیرایرانی حرم مطهر، نمایشگاه بین‌المللی خوشنویسی و خطاطی با حضور هنرمندانی از کشورهای مختلف اسلامی در رواق دارالمرحمه برگزار شد. فراخوان شرکت در این نمایشگاه، از اواخر آبان به زبان‌های مختلف اعلام شد و شرکت‌کنندگان آثار خود را با موضوع احادیث درزمینه دخت نبی اکرم(س) ارسال کردند. در مجموع حدود ۱۵۰هنرمند از ۱۱کشور مختلف شامل کویت، بحرین، امارات، عراق، آذربایجان، لبنان، افغانستان، هندوستان و پاکستان و شهرهای مختلف ایران با ۲۷۰ اثر در این نمایشگاه شرکت کردند. همزمان با ایام شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) تعداد ۳۱اثر به انتخاب هیئت داورانی از کشورهای کویت و بحرین از تاریخ ۲۵ تا ۲۷ آذر در دارالمرحمه به نمایش درآمد.
آستان حضرت رضا(ع) هر چند مجموعه‌ای از هنرهای گوناگون است اما کمتر پیش آمده در یکی از رواق‌های آن نمایشگاهی هنری برگزار و این فرصت برای زائران فراهم شود که در کنار زیارت از آثار هنری نیز دیدن کنند. فرصتی که در ایام شهادت حضرت زهرا(س) با برگزاری نمایشگاه هنرمندان خوشنویسی از 11کشور فراهم شد. هنرمندان در این نمایشگاه علاوه بر نمایش آثار، در رواق حضور دارند و احادیث، جملات و عبارات درخواستی زائران را برایشان به یادگار خطاطی می‌کنند. در ادامه گپ و گفت ما را با چند نفر از این خوشنویسان می‌خوانید.
خطوط مختلف، انگیزه واحد
سید عباس موسوی، استاد خوشنویسی اهل بحرین است که حدود 30سال مدرس خطوط عربی مانند نسخ، ثلث، رقاع و... بوده است. موسوی به خوشنویسی ایرانی علاقه دارد و در ابتدای صحبتش به استاد هنرمند ایرانی که در نزدیکی‌اش نشسته اشاره می‌کند و می‌گوید: همه ما هنرمندانی که اینجا هستیم به عشق حضرت زهرا(س) آمده‌ایم. من با خطوط عربی می‌نویسم و ایشان با خط نستعلیق. هر کدام با خطوط مختلف کتابت می‌کنیم اما با انگیزه واحد دور هم جمع شده‌ایم. این هنر با ایمان به ولایت ائمه(ع) می‌تواند سبب ارتباط و پیوند میان ایران و امت‌های اسلامی می‌شود.
او معتقد است امسال هم مانند سال گذشته به دعوت امام رضا(ع) در این نمایشگاه شرکت کرده و ادامه می‌دهد: همه ما به خاطر ارادت به حضرت زهرا(س) اینجا هستیم. موضوع این نمایشگاه مناسب و تأثیرگذار بوده است. زائران بسیار از آن استقبال کردند. به‌خصوص در روز شهادت، افراد زیادی برای بازدید آمدند.
در میان آثار منتخب نمایشگاه، دو اثر از این هنرمند هم به چشم می‌خورد که یکی از آن‌ها حدیثی از پیامبر اکرم(ص) درباره دختر بزرگوارشان است که می‌فرمایند: «وَ لَوْ کانَ الْحُسْنُ هَیْئَةً لَکانَتْ فاطِمَةَ». موسوی این تابلو را نشان می‌دهد و تنها خواسته‌اش از حضرت فاطمه(س) را بر زبان می‌آورد: اگر خوشنویس شدم به خاطر این است که روزی برای حضرت زهرا(س) بنویسم. تنها خواسته‌ام از ایشان عاقبت به‌خیری است.
خطوط ایرانی منعطف و زیبا مانند دریا
عبدالمجید فرج‌الله دیگر هنرمند شرکت‌کننده در این نمایشگاه است. او شاعر و مدرس ادبیات عرب در حوزه علمیه نجف اشرف است و درباره انگیزه شرکت در این نمایشگاه می‌گوید: الحمدلله من برای زیارت مکرر به مشهد می‌آیم. اما این بار برای عرض تسلیت به محضر حضرت علی بن موسی الرضا(ع) به مناسبت شهادت مادر گرامی‌شان آمده‌ام و با همین نیت هم در این نمایشگاه شرکت کرده‌ام.
این هنرمند عراقی هنر خوشنویسی را راهی مشترک برای مقابله با هجمه‌های دشمنان دین می‌داند: صدای اسلام، واحد است. استکبار، تجزیه و تفکیک بین ما را می‌خواهد. ما همه یکی هستیم و دشمنانمان هم یکی است. وجود ما واحد، خدای ما و قرآن ما واحد و راه ما هم واحد است. اهل‌بیت(ع) هم به عنوان یک عشق مشترک، قلب‌های ما را به هم نزدیک می‌کند؛«حب الحسین یجمعنا».
به نظر او هر مسلمانی که می‌تواند باید در این راه را تلاش کند: نخستین خطاطان اسلام، ائمه(ع) بودند. نخستین آن‌ها امام علی(ع) و حضرت زهرا(س) بودند که قرآن را با خط کوفی کتابت کردند. الان هم مردان و زنان مؤمن باید راه ایشان را ادامه دهند و هنر خطاطی را برای دین و وحدت مسلملنان به کار گیرند.
فرج‌الله از کودکی در خانواده‌ای اهل هنر و ادبیات رشد یافته و از همان زمان هم قلم به دست گرفته و خوشنویسی می‌کرده است. او اکنون علاوه بر ادبیات در خطوط کوفی، رقاع، ثلث و خط قرآن یعنی نسخ مهارت خاصی دارد. نظرش را درباره هنر خوشنویسی ایرانی می‌پرسم. او که به خطوط استاد موحدی‌زاده در حرم مطهر رضوی بسیار علاقه‌مند شده، در جوابم توصیف جالبی ارائه می‌دهد: خطوط ایرانی مانند نستعلیق قدمت زیادی دارند و تأثیرگذاری مهمی داشته‌اند. خطوط فارسی مهم‌اند، چراکه نکات و جزئیات زیادی در آن رعایت می‌شود. تا به حال راه برای هنرمندان ایرانی باز بوده و در ساخت مساجد و حرم ائمه(ع) حضور درخشانی داشته‌اند. به نظر من خطوط ایرانی همانند امواج دریا منعطف و زیبا هستند و زندگی در آن‌ها جلوه پیدا می‌کند.
هنری برای پیوند ملت‌ها
نجیب‌الله انوری یکی از مهاجرانی است که سال گذشته برای زندگی از هرات به ایران آمده است. او 30سال است قلم به دست دارد و موضوعات مختلفی را خطاطی کرده است.
انوری مشغول نوشتن یکی از نام‌های حضرت فاطمه(س) برای یکی از زائران است و توضیح می‌دهد: من شیعه‌ام و به خاطر اینکه طرفدار حضرت فاطمه زهرا(س) هستم با علاقه‌مندی زیادی در این نمایشگاه شرکت کرده‌ام. هرکس هرچه در ارتباط با ایشان بخواهد، برایش می‌نویسم.
این استاد خوشنویسی که تا به حال در نمایشگاه‌های زیادی در تهران و مشهد شرکت کرده، موضوع نمایشگاه و تأثیرگذاری آن را خوب ارزیابی می‌کند: کلیات آثار به نمایش درآمده خوب است. بعضی آثار قوی و بعضی ضعیف‌تر هستند. کیفیت در مجموع مطلوب است اما اگر هنرمندان شاخص‌تری در نمایشگاه حضور داشتند کیفیت بالاتری را شاهد بودیم.
انوری در خطوط مختلفی مانند شکسته، کوفی، نسخ و... تبحر دارد و درباره اشتراکات هنر خطاطی در ایران و افغانستان می‌گوید: خوشنویسی در این دو کشور خیلی به هم نزدیک است چون خطاطان ایران و افغانستان در گذشته در یک قلمرو بودند و مرزی برای تفکیک وجود نداشته است. در گذشته هر دو کشور خطوط نستعلیق ثلث و شکسته استفاده می‌شده و تنها اندک تفاوتی در سبک‌ها وجود دارد. هنر خطاطی نه فقط میان ایران و افغانستان بلکه در همه کشورهای اسلامی موجب پیوند مردم می‌شود. مثلاً اگر آیات قرآن، خوشنویسی شود، در همه کشورهای اسلامی مورد احترام قرار می‌گیرد. منتها خطوط فارسی در کشورهایی مانند ایران و افغانستان بیشتر مورد توجه است و خطوط ثلث و نسخ در کشورهای عربی رواج دارد.
این استاد اهل هرات درباره وضعیت کنونی هنر خوشنویسی در کشورش این‌گونه توضیح می‌دهد: نستعلیق، شکسته و ثلث در افغانستان رایج‌تر است. قبلاً بیشتر مردم به این هنر توجه می‌کردند و آن را دوست داشتند اما الان شرایط عوض شده و متأسفانه بیشتر خطاطان آواره شده‌اند. در افغانستان هنوز هم خوشنویسی کار می‌شود اما بسیار کمتر از قبل شده است.
نظر شما